The Scene

Drie bureaustoelen, bezet, in een kleine kantoorruimte. Kleurrijk behang. Achterin een enorm computerscherm. De kunstenaar zit met haar rug naar ons toe te staren en wat op het toetsenbord te tikken. De curator draait en rolt wat op zijn plek, links naast een geel scheidingswandje. De beschouwer loopt maar wat door de ruimte. Steeds sneller, rondjes rondom een grote hersenblob die in een touw gewikkeld in zijn bureaustoel zit gekneld.

 

De beschouwer: Zitten is het nieuwe roken.

 

Rondom de stoel van de curator ontstaat een kring van vuur. Tegelijkertijd laat naast hem een stukje behang los. De curator loopt ernaar toe en plakt het vast. Na even twijfelen besluit hij door kring van vuur te stappen en weer te gaan zitten.

 

De curator: Ik heb soms best het gevoel dat ik het druk heb…

 

De beschouwer: De hel. Dat zijn wij zelf.

 

De kunstenaar: Nog steeds turend naar het scherm waar niks gebeurd  Het begint in je hoofd – het is je perfectionisme, het zijn je ambities of simpelweg de sociale of persoonlijke behoefte om het telkens beter te doen, sneller, meer te verdienen. Om uiteindelijk gewoon de behoefte te krijgen meer, meer, meer te werken.

 

De beschouwer: En daarna te zeggen: het was niet helemaal zoveel werk hoor! 

Ze lopen naar het midden van de ruimte en starten een routine van rekken en strekken. Daarna pauzeren ze staand: de beschouwer pakt een boterham uit zijn zak, de curator een appel en de kunstenaar een pakje sigaretten. Ze wandelen even op hun plaats. Daarna gaat de curator terug naar zijn stoel. De beschouwer loopt mee met de kunstenaar, kijkt over haar schouder en wijst naar het scherm. 

 

De beschouwer: Dit groene, het is misvormd. Een misvormde herinnering aan hoe het was om vrij te zijn.

 

De kunstenaar: Dit landschap is perfect! En deze screensaver is legendarisch. Mijn desktop thuis is gewoon zwart, met een aantal icoontjes. Daar probeer ik de boel netjes te houden. Ik heb nog nooit een burn-out gehad, gelukkig maar. Ze grinnikt naar de beschouwer  Ik voel het dichterbij komen, elke dag weer een beetje dichterbij. 

 

Verschrikt kijken ze alle drie naar de breinblob op de bureaustoel van de beschouwer. Hieromheen ontstaat nu ook een vuurring. Ze kijken elkaar om de beurten aan. Dan verleggen ze hun aandacht weer: de curator naar zijn telefoon, de kunstenaar naar het computerscherm en de beschouwer gaat weer rondlopen. Eerst door de ruimte en dan stopt hij bij zijn stoel, buiten de vlammen.

 

De beschouwer: Je wordt opgeslokt. Ja! Weggewerkt, je werkt jezelf letterlijk weg.

 

De hitte van het vuur heeft nog een reep behang doen loslaten dus de curator staat op om de ruimte weer in orde te krijgen. Met verheven stem, alsof ze van haar (lege) scherm voorleest, begint de kunstenaar te praten.

 

De kunstenaar: Een andere mogelijke veroorzaker van een burn-out is ons onvermogen om ‘nee’ te zeggen. We moeten ons aanleren dit te kunnen zeggen met dezelfde ernst waarmee we ‘ja’ zouden moeten zeggen tegen de goede dingen in het leven.

 

De beschouwer: Ja, inderdaad. Ik wil werken voor wat ik nodig heb en werk doen dat nodig is.

 

De kunstenaar: Kijkt half om  Ik ben het met je eens dat een burn-out echt heel erg vanbinnen zit. Het is zeer persoonlijk en niet altijd zichtbaar. Het wordt niet erkend als ziekte, niet in mijn land tenminste. Wij hebben zelfs een gezegde: hoe meer je doet, hoe meer je kunt doen. Tsja, totdat je een een punt bereikt waarop je helemaal niks meer kan!

 

De beschouwer begint in de hersenblob te porren en het touw te inspecteren. Abrupt draait de kunstenaar zich om en rolt langzaam richting het tafereel.

 

De beschouwer: Laat mij maar rondvaren, zonder BSN of bankpas. Als ik dan van mijn schip sodemieter is het maar zo. That’s all in the game. Jammer dan, mooi, dood. Maar ja, dat mag dan weer niet. Ik wil werken, maar voor dat wat ik nodig heb. En werk dat nodig is, voor mij en jou. Wat moeten we met al dat geld?!

 

Kijkend op haar telefoon, voorzichtig schuifelend om niet tegen de anderen aan te lopen, komt de criticus binnen. Ze knikt weinig overtuigend naar de kunstenaar, kijkt even verbaasd naar de vuurringen, en de beschouwer haalt zijn schouders op. Ze besluit geen ruchtbaarheid te geven aan de ‘brandende’ situatie en loopt naar het wandje naast de curator. Half tegen haar telefoon, half door de wand begint ze te ratelen.

 

De criticus: Ooit waren bureaustoelen attracties. Ik heb trouwens helemaal geen bureaustoel. Hoeveel banen behoeven eigenlijk een bureaustoel… Oh, hoe is ‘ie?! Ik kan helaas niet naar je ding komen want mijn ding is ook vrijdagavond. Zaterdag heb ik trouwens ook de hele dag dingen. Hoe vaak het jij het gevoel dat je het druk hebt? Ik heb zondagochtend ook nog een ding maar dan probeer ik zondagmiddag naar jouw ding te gaan. Hoe vaak zeg jij dat je het druk hebt als iemand aan je vraagt hoe het gaat? Ik ben druk, heb het druk en zeg dat ook best vaak. Laatst werd ik erop gewezen dat ik teveel over mijn werk praat… Terwijl ik heel gelukkig word van mijn werk maakte me dat toch wel een beetje verdrietig.

 

Ze loopt naar de beschouwer en pakt hem even vast. Terwijl ze wegloopt geeft de curator vertwijfeld antwoord.

 

De curator: Ik heb soms best het gevoel dat ik het druk heb…

 

De beschouwer: Er is een diepere laag, een ‘waarom’ voor de burn-outs.

 

Notificatie. Er komt een bericht binnen op het scherm, het is van de criticus.

 

STOP VICTIM BLAMING. 

 

De beschouwer: Schuldgevoel is de diepere laag. Wanneer is werk relevant, voor wie is mijn werk relevant? Wie baat het en wie schaadt het?

 

Notificatie. Nog een bericht.

 

HET VOELT ALS HEL MAAR HET KOMT ECHT NIET VAN BINNEN. HET SYSTEEM IS 

DE HEL.

 

De curator: Ik heb soms… Hij staat op  Best het gevoel… Hij pakt zijn stoel  Dat… 

 

Hij rolt de stoel richting de hersenblob. De vlammen achter hem rijzen omhoog en worden blauw van hitte. Hij rolt zijn bureaustoel in de vuurring bij de beschouwer en deze vat nu vlam. De kunstenaar staat op en rolt haar stoel ook in de vlammenzee bij de hersenen. Ze spreekt de beschouwer, de curator en iedereen die het maar wil horen toe.

 

De kunstenaar: Dit is een reactie op de naderende burn-out. Een waarschuwing.

 

Op het scherm opent het ene tabblad na het andere tabblad. Notificatiegeluiden vullen de ruimte en overstemmen de suizende vlammen.

 

De kunstenaar; de beschouwer; de curator: WORK! WORK! WORK!

Ze blijven roepen totdat hun stemmen schor zijn, de muren gesmolten en de stoelen, samen met de hersenen, verkoold.